16 juli 2018
Lezer, maak kennis met Immer. Immer, maak kennis met Lezer. Jullie gaan elkaar nog vaak tegenkomen!
Immer is een start-up met als doel om digitaal lezen beter te maken, en mensen meer te laten lezen. De naam staat voor ‘altijd’ lezen, maar ook voor ‘immersie’. Oftewel, jezelf onderdompelen in een tekst. In het Engels staat het eveneens voor ‘immersion’ en rijmt het bovendien op romantische, dromerige woorden als ‘glimmer’ en ‘shimmer’: shine with a soft tremulous light…
Eerst even terug naar het begin. Toen mijn laatste roman werd uitgebracht, vielen 2 dingen op. Het was niet de eerste keer dat ik het uitgeefproces meemaakte, toch was ik weer aangenaam verrast door de hoeveelheid aandacht die een literaire uitgeverij besteedt aan ieder papieren boek, en de mate waarin je daar als schrijver bij wordt betrokken om alles helemaal goed te krijgen.
Tegelijk verbaasde ik me over het e-book van mijn roman, waar gekke fouten in bleken te zitten. Die ik pas ontdekte nadat ik het zelf had opgevraagd!
Ik zag een tot in de puntjes verzorgd, met liefde gemaakt kunstvoorwerp, tegenover een gauw in elkaar geknald tekstbestandje. En dat vond ik raar, juist omdat er zo ontzettend veel kan op moderne apparaten. Kijk maar naar de totaalervaringen die app- en gamemakers voor elkaar krijgen, waarbij de capaciteiten van een snelle processor, kleurenscherm, stereoluidsprekers en internetverbinding volledig worden benut.
Het digitale boek kon véél beter, dacht ik. En dus begon ik een onderzoek naar de praktische mogelijkheden van smartphones en tablets voor literaire verhalen.
Met financiële ondersteuning van het Nederlands Letterenfonds en hulp van gamestudio Codeglue en illustrator Tim Hengeveld ging ik experimenteren met audiovisuele toevoegingen, eerst wat extravaganter, later juist zo subtiel mogelijk. Misschien wel het belangrijkst was het idee dat lange tekst beter in beeld gebracht kan worden, waarover ik ook publiceerde. Alles wat ik deed kwam samen in het prototype van een digitale novelle, Lotus, inmiddels ook met assistentie van geluidsstudio SonicPicnic en ontwerper Saskia Freeke.
Later breidde ik het onderzoek uit naar mogelijke verbeteringen voor alle stappen in de keten tussen schrijver en lezer. Bij dit deel van het onderzoek kreeg ik steun van het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie, en keek ik onder andere naar een gamification-achtige aanpak om mensen te helpen boeken daadwerkelijk uit te lezen, en naar machine learning om de verrijking in het prototype toe te passen op (veel) meer boeken.
Eigenlijk al vanaf het begin waren de reacties op het prototype en onderzoek razend enthousiast. Dus ging ik op zoek naar een manier om mijn techniek en ideeën naar een groter publiek te brengen, al gauw in de vorm van een start-up. Of althans, onderzoek naar een mogelijke start-up, onder andere door te gaan praten met diverse mensen uit de wereld van boeken en apps.
Van verbazing over het e-book zelf viel ik van de ene in de andere verbazing over de e-bookmarkt. Neem het gegeven dat de e-bookverkopen ver achterblijven bij de hoopvolle verwachtingen van 10 jaar geleden. In Nederland is het met 4% van de boekomzet zelfs nog minder dan in Engelstalige landen.
Of wat dacht je van het feit dat de meeste e-books nog steeds op e-readers worden gelezen, terwijl iedereen een smartphone bij zich draagt. Met een steeds groter, beter scherm, waarop je inmiddels prima urenlang zou kunnen lezen.
Mijn conclusie: dat er van de 315 miljard dollar die jaarlijks wereldwijd wordt besteed aan boeken (schatting uit 2014) een veel groter deel digitaal kan worden. Er is een boel untapped potential zoals de Amerikanen het zo mooi zeggen.
Daarnaast ontdekte ik dat de tijd die we met z’n allen aan lezen besteden gestaag daalt, ondanks alle geweldige boeken die er al zijn en nieuw worden uitgebracht, en ondanks de enorme kracht van het geschreven woord.
In die kracht geloof ik namelijk heilig, zowel vanuit makers bezien (want schrijven is de meest efficiënte manier om een verhaal of idee over te brengen) als vanuit gebruikers (want lezen is de meest persoonlijke manier om op een andere plek, in een ander hoofd verzeild te raken). Voor zowel schrijvers als lezers heeft het geschreven woord de meeste potentie voor diepgang, complexiteit en nuance.
Het begon me op te vallen dat bijna iedereen die ik sprak over boeken, aangaf meer te willen lezen. Het wordt unaniem gezien als een waardevolle, aangename bezigheid. Toch lukt het op de een of andere manier niet om er tijd en aandacht voor te vinden.
Ik dacht: wat als er een bedrijf bestond, een app, die je hielp om je leesdoelen te behalen? Dat paste volgens mij helemaal in de groeiende tegenbeweging van meer tijd voor jezelf, meer focus, en minder Facebook-versnippering.
Ik raakte er steeds meer van overtuigd dat er ruimte was voor, en noodzaak tot, iets nieuws. En ik ging langzaamaan geloven dat ik me, door mijn achtergrond in zowel literatuur als games, in een unieke positie bevond om de digitale leeservaring te verbeteren, om schrijvers en lezers echt te begrijpen, om met liefde en aandacht de toekomst van lezen op je telefoon vorm te geven. Dat ik, kortom, Immer moest beginnen!
Hoewel ik ook onderzoek heb gedaan naar nieuwe manieren van schrijven, richt Immer zich voorlopig op lezen. Waar normale e-books tekortschieten, met simpelweg een tekst die zoveel mogelijk het scherm vult, zet Immer de gehele capaciteit van smart devices in om digitaal lezen aangenamer te maken. Met een betere presentatie, ‘vloeibaardere’ tekst, en smaakvolle audiovisuele verrijking.
Doel is leessoftware te ontwikkelen die zo goed werkt dat je vaker, langer en op meer plaatsen gaat lezen dan voorheen. En aangezien Immer een start-up is, is het doel óók om hier geld mee te verdienen, voorlopig door boeken te verkopen.
Dat digitaal lezen significant prettiger kan zijn, dat dit het leesgedrag zal veranderen, en dat dit kan leiden tot sterke (om niet te zeggen explosieve) groei, zijn de 3 basisaannames van Immer, waar al de rest op is gestoeld.
Daarbij richt Immer zich in eerste instantie op de roman, een vorm die menigeen associeert met onder andere empathie, verbeelding, verdieping, bedachtzaamheid, aandacht en rust. Allemaal dingen waar we met z’n allen wel wat meer van kunnen gebruiken. Immer heeft dus ook een idealistisch oogmerk. Lukt het Immer om mensen meer romans te laten lezen, dan wordt de wereld ietsje beter. En dat zou mooi zijn. Bovendien: vergeleken met romans zijn leerboeken en andere non-fictie een makkie. Dat kan dan later altijd nog.
Hoe voer je zo’n enorme opdracht uit? Dat is een vraag waarmee ik al 5 jaar doorlopend worstel, met als huidige antwoord ‘stapsgewijs’.
De volgende stap is om 2 boek-apps te ontwikkelen en uit te brengen. Deze bouwen direct voort op het Lotus-prototype, met zo min mogelijk toevoegingen, volgens de filosofie van het minimum viable product. Ze draaien bijvoorbeeld alleen op iOS (iPhone/iPad). Zo wil ik de aannames van Immer toetsen, alvorens erop verder te bouwen. Deze herfst komt de eerste app uit, met daarin de nieuwe roman van een bekende Nederlandse schrijver, waarover later meer.
Deze zomer doen we alvast een grote leestest, waarmee we het concept en de techniek van Immer willen toetsen, maar ook de ongeredigeerd, ongecorrigeerd tekst van Lotus. Mijn novelle over het menselijk geheugen en een geniaal idee, tegen de achtergrond van de videogame-industrie.
Lotus fungeerde zoals gezegd als proeftuin voor alle experimenten, en na veel geploeter is de tweede draft eindelijk af. Die gebruik ik nu voor een vervolg op het leesonderzoek naar mijn laatste roman, waarbij ik dit keer daadwerkelijk de feedback van testers ga gebruiken om het boek te herschrijven. Het is de bedoeling dat de Lotus-app vervolgens uitkomt in 2019, in samenwerking met Uitgeverij Atlas Contact.
De leestest bestaat uit 3 onderdelen:
De Lotus-leestest, en andere tests die we de komende tijd gaan doen, vormen ijkmomenten die ons helpen bepalen in hoeverre de aannames achter Immer kloppen. Aan de hand van deze resultaten stippelen we het vervolg uit: hoe moet de uiteindelijke Immer-app eruitzien? Wat is er nodig om deze te bouwen? We denken nu aan één app waarin je boeken kunt kopen en lezen, aanvankelijk gericht op Nederland en later de wereld, maar niets staat nog vast.
Immer kan je hulp goed gebruiken, dus geef je op voor de nieuwsbrief, of neem contact op!
Niels ’t Hooft is hybride schrijver, en de oprichter van Immer